Rioja, czemu jest tak oklaskiwana w świecie wina?

Rioja leży w północno-wschodniej części Hiszpanii i nie bez powodu jest wizytówką winiarskiego świata. Region ten rozciąga się na 100 km wzdłuż doliny rzeki Ebro, gdzie obsadzono winoroślą ponad 66 tys. hektarów. Południe nękają letnie upały, które są idealne, ale do uprawy winogron przeznaczonych na słodkie wina wzmacniane (sherry, malaga), a nie wytrawne wina czerwone. Z kolei północ narażona jest na wiosenne mrozy i jesienne deszcze. I tylko dzięki pasmu górskiemu Sierra de Cantabria nie smagają jej zimne wiatry znad Atlantyku. Odległość między Haro na północnym zachodzie i Alfaro na wschodzie to około 100 km (czyli mniej niż z Warszawy do Łodzi), a różnice klimatyczne powodują, że zbiory w okolicach tej pierwszej rozpoczynają się 4 do 6 tygodni później!

Odwiedziliście może kiedyś którąś z winnic? Jest duże prawdopodobieństwo, że odpowiedź brzmi tak, skoro mamy tu 113,7 tys. działek, 14,8 tys. winogrodników i 600 winiarni (a w całej Polsce mamy ok. 380 winnic). 

Hiszpański region słynie z różnorodności szczepów, ale dominującymi są: viura dla białych win i tempranillo dla czerwonych win. Jednak wina Rioja blanco stanowią zaledwie 10% całej produkcji. 

Czyli królem jest tempranillo. Potocznie nazywane cencibel, tinto fino, tinto del pais, tinto de toro, tinto madrid, ojo de liebre, valdepeñas lub ull de llebre. Szczep ma długą historię, sięgającą aż 1000 lat przed Jezusem.  A skąd ta nazwa? "Temprano" w języku hiszpańskim oznacza "wczesny", co odnosi się do wczesnego dojrzewania winogron tego szczepu.

Tradycja a oszczędności

Pierwsze pielgrzymki do regionu Rioja datuje się na IX i X wiek, a szlaki prowadzą z Francji do północnej Hiszpanii. Jedna z tych tras prowadzi bezpośrednio z Bordeaux. Teorii głoszą, że tradycję starzenia wina w beczkach dębowych przyniosła współpraca między miastem Haro w Rioja a Bordeaux we Francji (a być może lasy dębowe w Limousin). Fakty potwierdzają tę teorię. Już w 1780 roku hiszpański winiarz Manuel Quintano przechowywał swoje wino w beczkach z francuskiego dębu. Jednak sam francuski dąb był kosztowny, dlatego w połowie XIX wieku Hiszpanie zaczęli importować dąb amerykański i samodzielnie wytwarzać beczki. 

Jak czytać etykiety win z Rioja?

Można powiedzieć, że nowy system apelacyjny win z Rioja z 2019 r. to hołd dla winogrodników i winiarzy. Bardzo podkreśla unikalne terroir regionu. System obejmuje różne klasyfikacje:

• Valles de Sadacia –  wino regionalne klasy IGP,
• Rioja DOP –  wina generycznej apelacji Rioja,
• Vinos de Zona –  wino pochodzące z jednej z trzech stref 
• Rioja Alta –  Rioja Alavesa – Rioja Baja  – to trzy różne topograficzne położenia winnic
• Vinos de Municipios – 145 gmin na poziomie village
• Viñedo Singular  – wino z pojedynczej winnicy
• Joven – brak wymagań dotyczących dojrzewania wina,
• Crianza – minimum 2 lata dojrzewania, z czego co najmniej 1 rok w beczce dla win czerwonych i 6 miesięcy dla win białych i różowych,
• Reserva - dla win czerwonych to 3 lata dojrzewania, z czego co najmniej 1 rok w beczce i 6 miesięcy w butelce, dla białych i różowych to minimum 2 lata z wymaganymi 6 miesiącami w dębie,
• Gran Reserva – 5 lat okresu dojrzewania z co najmniej 2 latami w beczce i takim samym okresem w butelce, dla win białych i rosé to również 5 lat, a co najmniej pół roku w beczce.

Przyznajemy, że tutejsi winiarze wyznają różne filozofie produkcji i ich wina różnią się od siebie diametralnie. Większość z nich pracuje z podstawowymi odmianami czerwonymi: tempranillo, garnacha i mazuelo i białymi: viura, malvasia i garnacha blanca. Różni ich za to podejście do samej uprawy, ale głównie do sposobu i długości dojrzewania wina. Dlatego sięgając po butelkę Riojy nie spodziewajmy się żadnej unifikacji. Żeby wiedzieć, co daje nam najwięcej przyjemności, trzeba tych win po prostu spróbować.

Butelki po 9 litrów

Wielu producentów w Rioja przechowuje swoje wina w rozległych piwnicach. Przyjrzymy się teraz tytułom, które mają duży potencjał do dojrzewania. Tu podpowiemy, że warto inwestować w większe formaty. Okazuje się, że im większa butelka, tym wolniej starzeje się wino, dzięki mniejszej powierzchni kontaktu z powietrzem. Duże butelki, takie jak 9-litrowe, pozwalają winu dojrzewać wolniej i zachować swoje unikalne cechy. To jak – skusicie się na rozmiar castello di mendoza magnum? 

Rioja blanco i rosado – skarb na wagę złota

Wina białe i różowe z Rioja są szczególnie cenne, bo jak wspomnieliśmy, skala produkcji jest stosunkowo mała.  Co ciekawe, wina różowe muszą składać się z co najmniej 25% odmian czerwonych. Biała rioja starej szkoły to już prawdziwa rzadkość. Ale przy odrobinie szczęścia można się w nich zakochać.

Starzone Rioja Blanco –  aromaty są intensywne i mocne, z nutami prażonego ananasa, karmelizowanego miodu, konfitowanej limonki, kandyzowanego estragonu, orzechów laskowych, whisky i lukrecji. Na podniebieniu wina są wytrawne i stopniowo ukazują warstwy kremowego kremu cytrynowego, kremu z orzechów piniowych, pralinek, estragonu i lemoniady, z długim finiszem mineralnym, solankowym i kwaskowym.

Świeże Rioja Blanco –  aromaty są delikatne i cytrusowe, z nutami skórki z limonki, werbeny cytrynowej, melona honeydew, świeżego estragonu, majeranku i kreślącej się nuty mineralnej. Na podniebieniu wina są wytrawne i pełne żywej kwasowości, ze słodszymi owocowymi smakami melona honeydew, kremu cytrynowego i plastra miodu, z długim finiszem mineralnym, solankowym i lekko mrowiącą kwasowością. 

W winach Rioja Blanco dozwolone jest stosowanie 6 rodzimych odmian winogron i 3 innych odmian. Rodzime odmiany to viura (stanowiące minimum 51% mieszanki), malvasía de Rioja, garnacha blanca, tempranillo blanco, maturana blanca i turruntés de Rioja. Pozostałe odmiany to Chardonnay, Sauvignon Blanc i Verdejo, które można dodać do 49% mieszanki.

Gdzie najbezpieczniej kupować wina z regionu Rioja? 

Przyznacie, że Rioja to legenda hiszpańskiego wina, jest powszechnie znana i dostępna w większości sklepów w Polsce. Jednak warto mieć świadomość, że prawdziwą przyjemność czerpiemy z win pochodzących od kilkunastu cenionych producentów. Jeśli poszukujecie prawdziwego smaku Rioja, zapraszamy do sklepów Wine Taste by Kamecki w Warszawie, Gdańsku i Katowicach. Doradzimy i zaopatrzymy.